بدون تجربه هرگز!

اگر ابراهیم صادقی که سایپا دو سال است وی را پذیرفته، مکرراً آزمون و خطا کند و چوبش را نخورد نادیده بگیریم، سرنوشت مربیان جوان حاضر در دوره بیستم لیگ برتر فوتبال کشور تا حال حاضر چندان روشن نبوده است.

در نساجی قائمشهر وحید فاضلی نسبتاً جوان رفته و جای خود را به مجید جلالی مسن سپرده و در ماشین‌سازی وحید بیاتلو که از همه جوان‌تر بود، چند هفته‌ای است رفتنی شده و سعید اخباری که او هم جوان است جای وی را گرفته ولی استمرار نتایج نامتعادل وضعیت تیم تبریزی او را هم لرزان کرده و مقابل در خروجی باشگاه قرار داده است. 

سیدمهدی رحمتی در شهرخودرو به‌سبب نتایج بسیار پرنوسانش همچنان ابقا شده و حالا با کمک وحید فاضلی توانست نتایج خوبی کسب کند. اما رحمان رضایی که به‌رغم داشتن نزدیک به 50 سال سن به‌سبب اولین تجربه سرمربیگری‌اش در این حرفه چهره‌ای تازه‌وارد به شمار می‌آید، بالاخره برکنار شد.  باید بگوییم او بسیار بیشتر از اخباری در خطر خلع از سمتش قرار داشت و عجیب بود که سران ذوب‌آهن تا هفته چهاردهم وی را حفظ کرده‌اند و شاید این بدین سبب باشد که بین مدیران باشگاه اصفهانی بر سر حفظ یا برکناری وی اختلاف سلیقه وجود دارد و درگیر شدن آشکار رضایی با بعضی مسئولان تیم ذوب‌آهن شامل محمدرضا کربکندی فضا را چنان پرعناد کرده بود که نمی‌توانستند به‌درستی تصمیم‌گیری و درباره کادر فنی ذوبی‌ها اقدامی قاطع و سریع انجام دهند.

آنهایی که آبروداری کرده‌اند

با این اوصاف از میان مربیان بالنسبه جوانی که برای اولین‌بار طعم سرمربیگری را در بالاترین دسته لیگ ایران چشیده‌اند، فقط محرم‌ نویدکیا و تا حدی هم محمد ربیعی آبروداری کرده و با عملکردشان برای مربیان جوان شاغل در لیگ بیستم اعتبار خریده‌اند. 

مس رفسنجان پس از شروعی بسیار ضعیف در مسابقات امسال به‌آرامی روحیه و هویت حضور در لیگ برتر را پیدا کرد و هرچند نتایج پرتضادش ادامه یافته و فراز و فرودهای بسیاری در کار این تیم مشاهده شده اما ربیعی مسی‌ها را در جایگاهی نشانده که برای یک تیم تازه‌وارد به لیگ رتبه قابل قبولی است. 

محرم نوید‌کیا هم در سپاهان پس از کسب نتایجی ضعیف در سه چهار هفته اول به‌آرامی سوار بر کار شد و وجود یک دستیار قوی و صاحب تجربه قهرمانی در لیگ (علیرضا مرزبان) سبب شد وی با کسب چند برد باارزش طلایی‌های اصفهان را به بالای جدول رده‌بندی برساند. اگر جواد نکونام از فولاد خوزستان را هم به‌رغم دومین سال حضورش روی صندلی هدایت این تیم به‌سبب سن کم و سابقه کمتر سرمربیگری‌اش یکی از جوانان لیگ بینگاریم (که باید هم چنین کنیم) او باز هم موفق و صاحب طرح و نقشه و مسلط بر مسائل و مواردی نشان داده که برای اداره این تیم اهوازی برگزیده و به مرحله اجرا گذاشته است.

پرتجربه در عین جوانی

با این حال وقتی بحث حضوری گسترده‌تر از همیشه برای مربیان جوان در لیگ برتر امسال به میان می‌آید شکی نیست که دایره انتخاب و اشاره نباید امثال مجتبی حسینی و رسول خطیبی را هم دربر بگیری زیرا آنها چندین و چند سال است که در لیگ سرمربیگری می‌کنند و زیر 50 سال و حتی زیر 45 سال سن داشتن دلیل کافی برای جوان شمردن آنها نیست. اینکه چرا گل‌های امید و نویدهای برخاسته از حضور جوان‌ترها در صندلی‌های داغ لیگ بیستم به‌سرعت پرپر شد و بیاتلو و فاضلی رفتند و عن‌قریب است که اخباری هم برود، البته به بی‌تجربه بودن این افراد در چنین سطحی هم برمی‌گردد اما این تمامی ماجرا نیست.

 فاضلی و به‌ویژه بیاتلو از این تجربه ویژه طوری حرف می‌زدند و دائماً از شرایط موجود انتقادهای ریشه‌ای می‌کردند که گویی معتقدند سدها و دیوارهای بلندی را عامداً و آگاهانه جلوی آنها کاشته‌اند تا ندرخشند و بعضی حرف‌های تند بیاتلو اتهام‌زنی به افرادی بود که وی هیچ سندی برای اثبات آنها نداشت و نوعی کلی‌گویی برای تحت‌الشعاع قرار دادن ضعف‌های خود و جایگاه نازل تیم به حساب می‌آمد. 

هنوز هم نباید حکم کرد که هیچ مربی نباید بدون کسب تجربیات لازم قدم به لیگ برتر بگذارد اما عقل سلیم حکم می‌کند که چنین مربیانی با پرهیز از بحران‌سازی و با حفظ آرامش در محیط کاری‌شان ابتدا پایه‌های کاری خود را محکم کنند و هر هفته و هر روز در پی افزودن بر دانش و توانایی‌های خویش باشند و فقط زمانی به انتقاد از شرایط موجود بپردازند و این و آن را زیر سؤال ببرند که فلسفه‌های حاکم بر فوتبال باشگاهی‌ ما را به‌درستی شناخته باشند. آنها باید این را هم فهمیده باشند که نزدن بعضی حرف‌ها بهتر از زدن‌شان است و اگر قرار است انتقادی صورت گیرد نباید به مثابه چوب برداشتن و کوبیدن بسیاری از افرادی باشد که در چرخش فوتبال ما کم و زیاد سهم و نقشی داشته‌اند و اگر اشتباهاتی کرده‌اند، به اندازه‌ای نبوده که همه چیز را ویران کند چون عرصه فوتبال بسیار وسیع است و خیلی‌ها در تکوین آن دخیل‌اند، تحت هر شرایطی کوبیدن آنها و انداختن تقصیرات بر گردن افرادی که مرتبط با نتایج ضعیف یا قوی یک تیم نیستند طریق عمل و شرط انصاف نیست.

درس‌هایی که موفق‌ترها می‌دهند

اگر حضوری مجدد را برای بیاتلو در لیگ برتر بعد از آن حرف‌ها و انتقادهایش قائل باشیم، باید با فهم موارد فوق و رجحان قائل شدن برای مسائل فنی و پرهیز از حرف‌های غیرمسئولانه و انداختن گناهان به گردن سایرین باشد، نگاهی به کارنامه قابل قبول سال‌های اخیر نکونام، خطیبی و تارتار که در عین جوانی نسبی حاشیه‌سازی نکرده و روی مسائل فنی متمرکز بوده‌اند گویای این واقعیت است که صرف داشتن طرح‌های نوین و تاکتیک‌های جدید برای موفقیت در لیگ کافی نیست و باید اندیشه و سیاست و تدبیر هم داشت.

 تا زمانی که مربیان جوان به جبر جوانی و به بهانه شرایط موجود بخواهند هر چیزی را بگویند و هر چیزی را زیر سؤال ببرند و شکست‌های احتمالی‌شان را بر گردن کسانی بیندازند که سهمی در خلق اتفاقات مرتبط با این تیم‌ها نداشته‌اند، آنها فقط به سود رقبای مسن‌تر خود تبلیغ خواهند کرد و این ایده را جا خواهند انداخت که اگر به جوان‌ترها برای هدایت تیم خود اعتماد کنید، ترکیب ریسکی می‌شوید که احتمال ناکامی آن بسیار بیشتر از توفیق است.

سوپاپ‌های اطمینان

با چنین نگاهی همیشه بهتر است با امثال قلعه‌نویی، تارتار و حتی مجید جلالی سوپاپ اطمینانی را اختیار کرده، گوشه امنی را جست و کار را به جوان‌ترهایی نسپرد که اعتدال لازم را ندارند و تندروی می‌کنند.

عملکرد سیروس پورموسوی در صنعت‌نفت نمونه خوبی برای تقلید و اجراست و او پس از چند سال دستیار بودن در استقلال خوزستان به‌آرامی آنقدر پخته شد که در مقام سرمربی همیشه در هر تیمی و تیم فولاد هم نمره قبولی گرفت و به تیم ملی جوانان هم رفت و حالا «آبادان- برزیلته» را در نقاط صدر جدولی لیگ نشانده و آن هم با نفرات و نیروهایی که اکثرشان از بازیکنان ممتاز و معروف لیگ به‌شمار نمی‌آیند و سقف پروازشان بسیار کوتاه‌تر ‌از چیزی به نظر می‌رسید که امسال برای‌شان رقم خورده و بی‌گمان حضور یک سرمربی معتدل و فنی و مسلط آنها را به چنین جایگاهی رسانده است.